Yakutistan ekonomisi madencilik, hayvancılık, balıkçılık, ormancılık, sanayi ve enerji üretimine dayanır. Hem yer altı, hem de yer üstü kaynakları bakımından Rusya’nın en şanslı cumhuriyeti olan Yakutistan zengin kömür, petrol, altın, elmas, doğal gaz, kalay, gümüş ve kurşun rezervlerine sahiptir. Her ne kadar Yakutistan Rusya’nın bir parçası olsa da 1992 yılından beri maden, enerji ve diğer kaynakların araştırılması, çıkarılması, kullanımı ve ticareti Yakutistan Cumhuriyetine bırakılmıştır. Rusya’da üretilen elmasın %90’ını ve altının %24’ünü Yakutistan’da elde edilmektedir. “ALROSA” şirketi dünyanın ikinci en büyük elmas satışını gerçekleştiren kurumudur. İndigirka, Yana ve Kolima havzaları ile Aldan, Kular ve Omoloy yörelerinde altın çıkarılmaktadır. Aldan ve Kolima- İndigirka yatakları Rusya’nın en zengin altın rezervlerine sahip yatakların başında gelir. Mirniy, Polyarniy, Udaçnoe, Ayhal ve Olenok yörelerinde ise elmas çıkarılmaktadır. Sadece Yakutistan topraklarından elde edilen elmas ürünlerinin ihracatından Rusya’nın yıllık ortalama kazancı 1,5 milyar doları aşmaktadır. Güney Yakutistan’da yer alan Aldan demir havzası Uzakdoğu Bölgesinin en zengin rezervlerine sahip demir havzalarından biridir. Bu havza içinde yer alan başlıca demir yatakları şunlardır: Taejnoe, Pionerskoe, Sivaglinskoe. Yakutistan çok zengin linyit ve taş kömürü rezervlerine sahiptir. Lena, Kolima ve İndigirka vadilerinde kömür çıkarılmaktadır. Merkezi ve Güney Yakutistan’da yer alıp, Lena, Aldan ve Vilyüy havzalarını kapsayan ve toplam alanı 300 000 kilometrekare ’yi aşan Lena kömür havzası 2 100 milyar tonluk rezervi ile sadece Rusya’nın değil, aynı zamanda Asya kıtasının da en büyük ve en zengin kömür üretim havzalarından biridir. Ülkede 1990 yılında gerçekleştirilen 16,9 milyon tonluk kömür üretimi, 2005 yılında 11,2 milyon tona düşmüştür. Aynı dönemde Yakutistan’da elde edilen doğal gaz üretimi 1,4 milyar metreküp ’ten 1,6 metreküp ’e yükselirken, işlenmiş petrol üretimi de 68 200 tondan 71 400 tona yükselmiştir. Bugün Yakutistan’da işletilmekte olan petro-gaz havzaların sayısı 18’dir. Önümüzdeki yıllarda Talakan ve Sredno-Botyobin petrol yatakları da işletilmeye açılması beklenmektedir. Özetle, XXI yüzyılda Yakutistan’ın bir enerji devi olarak büyümeye devam etmesi beklenmektedir. Yakutistan’da gelişmiş başlıca sanayi kolları şunlardır: orman ve kağıt sanayi, gıda, çimento, tekstil, ayakkabı ve deri sanayi, konserve, makina, inşaat malzemeleri ve elektroenerji sanayisi, petro-gaz, altın ve elmas işleme sanayisi. Yakutsk, Nerüngi, Mirniy, Aldan, Udaçniy, Pokrovsk, Ayhal, Deputatskiy, Sangar, Çulman ve Ust-Nera ülkenin başlıca endüstri merkezleridir. Maden ve enerji kaynaklarına dayalı sanayi kolları son yarım yüzyılda hızlı bir gelişme göstermektedirler. Fakat Postsovyet dönemindeki ekonomik bunalımın hala sağlıklı atlatılmadığı ve bir çok sanayi sektöründe kapasite ve üretim gerilemesi yaşandığı verilerden da kolaylıkla anlaşılmaktadır. Yakutistan’da bitkisel üretim gelişmemiş olmasına rağmen, ren geyiği, at ve bazı büyükbaş hayvanlar yetiştirilir. Samur, tilki, ayı, arktik tavşan, beyaz sincap kürkü için avlanan hayvanların başında gelir. Bu nedenle ülkede hem avcılık ve kürkçülük, hem de balıkçılık ve dericilik gelişmiştir. Yakutistan’da yetiştirilen tarımsal ürünlerin başında arpa, buğday, patates, soğan ve bazı sebzeler gelir. Sert iklim koşulları, düşük sıcaklık değerleri ve kısa vejetasyon dönemi ülkede bitkisel üretim faaliyetlerin gelişmesini engellemiştir. Olumsuz doğal koşullarından dolayı ülke topraklarının sadece %0,5’i ekili-dikili arazilere ayrılmıştır. Çayır ve meraların alanı ise ülke yüzölçümünün %26’sını oluşturmaktadır. Bu çayır ve meralarda genelde ren geyiği besiciliği yapılmaktadır. Fakat hem hayvancılık, hem de balıkçılık geçim tipi ve halkın kendi ihtiyaçlarını karşılaması için yapılır. Postsosyalist dönemdeki iktisadi gerileme her sektörde olduğu gibi tarım sektörünü de olumsuz etkilemiş ve bir çok tarımsal ürünün üretimde ciddi gerilemeler yaşanmıştır. Örneğin 1990-2005 döneminde Yakutistan’daki büyükbaş hayvan sayısı 409 300’den 268 200’e; domuz sayısı 112 200’den 31 000’e; tahıl ürünleri üretimi 25 200 tondan 14 200 tona; süt üretimi 267 400 tondan 197 300 tona ve ekili-dikili arazi miktarı da 107 500 hektardan 49 000 hektara azalmıştır. Benzer üretim düşüklüğü bazı endüstri kollarında da gözlenmektedir. Örneğin yine 1990-2005 döneminde ülkedeki ayakkabı üretimi 308 000 çiftten 33 000 çifte; kereste üretimi 809 200 metreküp ’ten 190 600 metreküp ’e; kömür çıkarımı 16,9 milyon tondan 11,2 milyon tona; çimento üretimi 369 000 tondan 254 000 tona; elektrik enerjisi üretimi de 8,5 milyar kwh’ten 7,7 milyar kwh’e düşmüştür. 1990-2005 dönemine ait yukarıdaki verilerden de anlaşıldığı gibi merkeziyetçi-devletçi ekonomiden liberal-rekabetçi serbest piyasa ekonomisine geçiş ile birlikte Yakutistan’da hem bitkisel üretim ve hayvancılık faaliyetleri, hem de sanayi ve enerji üretimi olumsuz etkilenmiş ve belirgin üretim azalmaları yaşanmıştır. Fakat ülkenin iktisadi ve sosyal yapısında bazı olumlu gelişmeler de yaşanmıştır. Devlet şirketlerinin özelleştirilmesi ve bireysel teşebüsün yaygınlaşması sonucunda kurum, fabrika ve şirket sayısında belirgin bir artış yaşanmıştır. Yakutistan’da şirket, fabrika ve diğer kurumların toplam sayıları 1990 yılında sadece 2 820 iken 2005 yılında 25 856’ya yükselmiş, yani neredeyse 10 kat artmıştır. Ulusal toplam ticaret hacmi 1995-2005 döneminde 4 849 milyar rubleden 52 313 milyar rubleye yükselmiş, aynı dönemde kişi başına düşen ticaret hacmi de 4 713 rubleden 55 049 rubleye çıkmıştır. Havayolu ulaşımı, deniz ve nehir taşımacılığı Yakutistan’ın en gelişmiş ulaşım kollarıdır. Lena, Aldan, Viyüy, Yana, Kolima ve İndigirka en yoğun akarsu ulaşımının yapıldığı nehirlerdir. Cumhuriyet sınırları içinde 32 havaalanı hava ulaşımına hizmet vermektedir. Fakat kuşkusuz su yolu taşımacılığı ülkede en gelişmiş ve en yaygın ulaşım koludur. Rusya’da 1930 yılından beri Kuzey Deniz Ulaşım Yolu (Severniy Morskoy Put) çalışmakta ve ülkenin Atlas Okyanusu limanları ile Kuzey Buz ve Büyük Okyanus kıyısındaki limanlarını birbirine bağlayarak hem ticaret hem da ulaşım ve taşımacılık açısından büyük rol üstlenmiştir. İşte bu Kuzey Deniz ulaşım yolunun bir bölümü Yakutistan’ı da içine alarak Tiksi ve Çerskiy limanlarını da kapsamaktadır. Nijneyansk, Çokurdah ve Nijnekolimsk Yakutistan’ın diğer limanlarıdır. Her ne kadar 1990 – 2005 döneminde ülke karayolları uzunluğu iki kat artarak 3549 km.’den 7566’ı km’ye yükselmiş olsa da Türkiye’den yaklaşık dört kat daha büyük bir devlet için bunun çok yetersiz bir ulaşım ağı olduğu görülmektedir. Hem olumsuz toprak ve yer şekilleri, hem de olumsuz iklim koşulları sonucunda karayolları ağı yavaş genişlemektedir. Bu nedenle güvenli olmayan, eski ve yıpranmış bu karayolu sisteminin mutlaka onarılması, yenılenmesi ve yeni güzergahlarla desteklenmesi gerekir. Ayrıca 3 milyon kilometrekare ’lik bir ülkede sadece 165 km’lik demiryolu hattının olması bu alandaki yetersizlikleri göstermektedir. Rusya’nın son yarım yüzyıla gerçekleştirmeyi sürdürdüğü en büyük demiryolu projelerin başında gelen BAM (Baykal Amur Magistrali) demiryolunun bir bölümü Güney Yakutistan topraklarında uzanmaktadır. Tinda – Berkakit – Nerüngi - Aldan kentlerini bir birine bağlayan bu demiryolu yakın zamanda başkent Yakutsk’a kadar uzanması beklenmektedir. Önümüzdeki dönemde planlanan bazı karayolu çalışmaları şunlardır:

 • Başkent Yakutsk’u Mirniy, Lensk, Ust-Kut ve Tulun kentleri ile federal karayolu ile bağlamak. Böylece merkezi Yakutistan ile İrkutsk Oblastı arasındaki ticari ve ulaşım etkileşimini kolaylaştırmak.

• “Amga” devlet karayolunu uzatarak Yakutsk kentini, Amga, Ust-Maya ve Ayan limanı ile bağlamak. Böylece başkent Yakutsk’u ve Merkezi İktisadi Bölgesini Ohotsk limanlarına kavuşturarak uluslararası ticari ilişkilerde deniz ulaşımından faydalanmak.

• “Yana” adında yeni bir karayolu güzergâhını faaliyete geçirerek Handiga, Batagay, Ust-Kuyga yerleşmelerini birbirine karayolu ile bağlamak. Böylece Aldan havzasındaki yerleşmeler ile Yana havzasındaki yerleşmeler arasında ulaşım ve ekonomik etkileşimi hızlandırmak.

• ”Anabar” adında yeni bir karayolu güzergâhını faaliyete geçirerek Mirniy kenti ile Udaçniy, Olenok, Jilinok ve Yurüng-Haya yerleşmelerini birbirine karayolu ile bağlamak, böylece batı Yakutistan’da kuzey-güney istikametinde yerleşmeler arasında ulaşımı sağlayarak Anabar havzası ile Vilyuy havzasını beşeri ve iktisadi anlamda yakınlaştırmak.

• Başkent Yakutsk’u Ohotsk Denizi kıyısındaki Magadan kentine bağlayan “Kolima” devlet karayolunun onarımı ve iyileştirilmesi. Ayrıca Yakutistan’ı Rusya’ya bağlayan “Lena” devlet karayolunun da ciddi bir bakım ve onarıma ihtiyacı vradır. Devasa geniş bir alana sahip Yakutistan’da sanayi, ulaşım ve madencilik merkezleri ile yerleşim merkezlerinin yoğunlaştığı ve bunun sonucunda ekonomik olarak gelişen ve belirginleşen dört iktisadi bölge oluşmuştur:

• Merkezi Yakutistan İktisadi Bölgesi

• Batı Yakutistan İktisadi Bölgesi

• Doğu Yakutistan İktisadi Bölgesi

• Güney Yakutistan İktisadi Bölgesi

Bu iktisadi bölgelerin ekonomik ve coğrafi özelliklerini kısaca açıklamakta yarar vardır.

Merkezi Yakutistan İktisadi Bölgesi

     Adından da anlaşıldığı gibi Merkezi Yakutistan Đktisadi Bölgesi, cumhuriyetin merkezi bölgesinde yer alıp, Lena havzasının orta kesimlerini kapsamaktadır. Yakutistan’ın en önemli endüstri merkezleri bu bölgede yer aldığı gibi en işlek tarım sahaları da bu bölgede yer almaktadır. Bu iktisadi bölgenin merkezini Yakutsk sanayi bölgesi oluşturmaktadır. Başkent Yakutsk ve onun yakınında yer alan Pokrovsk (asfalt ve inşaat sanayileri), Mohsogolloh (çimento sanayisi), Bestyah (inşaat sanayisi), Jatay (gemi onarım sanayi), Kangalası (maden sanayisi), Marha gibi endüstri merkezleri bu bölgenin başlıca iktisadi merkezlerini oluşturmaktadırlar. Önümüzdeki yıllarda Yakutsk kentinin kuzeyinde ikinci bir sanayi bölgesinin oluşması beklenmektedir. Ülkenin can damarını oluşturan Merkezi Yakutistan Đktisadi Bölgesi hem fabrika ve tesis yoğunluğu, hem de yerleşme ve nüfus yoğunluğu bakımından cumhuriyetin ekonomik ve sosyo-kültürel merkezini oluşturmaktadır.

Batı Yakutistan İktisadi Bölgesi

     Lena vadisinin yukarı kesimleri (Lensk-Vitim yöresi); Vilyüy havzasının orta ve yukarı kesimleri (Vilyüysk – Çernişevskiy - Mirniy yöresi); ülkenin kuzeybatısında yer alan Kuzey Kutup Dairesi üzerindeki AyhalUdaçniy yöresi Batı Yakutistan İktisadi Bölgesi’nin üç önemli sanayi bölgesini oluşturmaktadırlar. Madencilik ve özellikle elmas çıkarımı bu iktisadi bölgenin en öncelikli gelir kaynağını oluşturmaktadır. Elmas çıkarımının merkezi konumundaki Mirniy kentinde “Yakutelmas” şirketinin yönetim merkezi yer almakta, ayrıca kentte makine onarım, gıda ve inşaat sanayi tesisleri de yer almaktadır. Vilyüysk kentinde orman, demir-çelik ve inşaat sanayileri gelişmiş, Udaçniy kentinde ise elmas çıkarımı ve işletilmesi gelişmiştir. Lena vadisinde yer alan Lensk kenti ise hem önemli bir nehir liman görevi üstlenmekte, hem de gıda, inşaat ve orman sanayi tesisleri ile Batı Yakutistan’ın en önemli endüstri merkezlerinden biridir. Mahtuysk ve Vilyüysk hidroelektrik santralleri bu iktisadi bölgenin elektrik ihtiyaçlarını fazlasıyla karşılamaktadırlar. Özetle orman ürünleri sanayi tesisleri ve elmaz işletmeciliği bu iktisadi bölgenin en önemli iki endüstri kolunu oluşturmaktadırlar.

Doğu Yakutistan İktisadi Bölgesi

    Aldan, Omoloy, Yana, Hroma ve İndigirka havzalarını kapsayan Doğu Yakutistan İktisadi Bölgesi ülkenin en sert iklim koşullarına sahip, en seyrek nüfuslu bölgesidir. Volfram, altın ve kalay çıkarımının yaygın olduğu bölge çok zengin maden rezervlerine sahip olduğundan dolayı bu iktisadi bölgede maden işleme sanayi kolları çok gelişmiştir. Verhoyansk, Ece-Haya, Tomtor ve Batagay yerleşmelerini kapsayan yörede Yana sanayi bölgesi şekillenmektedir. Kular-Omoloy yöresi altın madencilik yöresi olarak gelişmiştir. Güney-Kuzey istikametinde akıp Kuzey Buz Okyanusu’na sularını boşaltan Yana ve İndigirka gibi nehirler bölgenin başlıca ulaşım eksenini oluşturmaktadırlar. Başkent ve merkezi Yakutistan ile sağlıklı kara ve demiryolu ulaşım bağlantısının olmaması, bölgedeki akarsuları ulaşım için tek alternatif olmaya zorlamıştır. Yakın bir gelecekte Handiga-Ece-Hanaya-Kuyga kara yolunun hizmete açılması beklenmektedir. Brindakit-Yugorenok-Eldikan yöresinde çok zengin altın, volfram, bakır ve daha bir çok maden çıkarılmakta ve işletilmektedir. Bu nedenle Aldan havzasının yukarı kesimlerini kapsayan bu yöre maden sanayi merkezi olarak gelişmeye devam edecektir.

Güney Yakutistan İktisadi Bölgesi

Aldan platosunda yer alan Güney Yakutistan Đktisadi Bölgesi Nerüngi, Aldan ve Tommot gibi kentleri kapsamaktadır. Tinda-Berkakit demiryolunun hizmete girmesiyle bu bölge Baykalo-Amur Demiryolu (BAM) güzergahının uzantısı olmuş ve Rusya’nın diğer bölgeleri ile kolayca ulaşım ve ticaret ilişkilerini geliştirmiştir. Bölge çok zengin demir, kömür, altın, mika ve fosfat rezervlerine sahiptir. Güney Yakutistan kömür havzasının ve zengin altın yataklarının bu bölgede yer alması bu bölgenin ekonomik gelişimini madencilik yönünde şekillendirmiştir. Aldan kenti ve çevresinde mika ve altın çıkarımı yapılmaktadır. Kentte metal, orman ürünleri ve bazı inşaat sanayileri gelişmiştir. Tommot kentinde kağıt, selüloz, orman ve inşaat sanayileri faaliyet gösterirken, Nerüngi kentinde maden işleme, makine ve gıda endüstrisine ait bazı tesisler faaliyet göstermektedir. Bölgede yer alan Nerüngi Termik Santrali ile elektrik ihtiyaçlarının büyük bir bölümü karşılanmaktadır. Nerüngi-Aldan-Yakutsk karayolu ile bölge merkezi Yakutistan’a bağlanmaktadır.

​

​